Geniz Eti

Geniz Eti Nedir?

Toplumda, özellikle çocukluk döneminde sık görülen rahatsızlıkların başlangıcında üst solunum yolu ile ilgili sağlık sorunları gelir. Özellikle çocuklarda teneffüs yollarının dar olması ve bu zamanda çeşitli viral enfeksiyonlarla ilk kez karşılaşılması, bu rahatsızlıkların daha yaygın görülmesine neden olur. Bu mevzuyla ilgili en oldukça karşılaşılan problemlerden biri de geniz etinde görülen sorunlardır.

Geniz Eti Nedir?
Geniz eti yada adenoid; burun boşluğunun arkasında yer edinen geniz bölgesinde bulunan, bağışıklık sisteminin mühim elemanlarından önde gelen lenfositlerin görev almış olduğu hususi bir lenfoid dokudur. Toplumda yaygın bilinenin aksine geniz etinin varlığı anormal bir konum değildir; sağlıklı her bireyde geniz eti bulunur. Geniz eti, teneffüs yoluyla vücuda girebilecek zararlı maddelerin ve mikroorganizmaların tutularak yok edildiği mühim bir savunma organıdır.

Bununla birlikte, geniz eti muhtelif koşullarda yada rahatsızlıklarda büyüme gösterir ve geniz bölgesinde tıkanmalara yada hava pasajının daralmasına niçin olur. Bu konum, solunum yolları başta olmak üzere muhtelif mevzularda şikâyetlere niçin olabileceği gibi; muayyen durumlarda ciddi hastalıkların kaynağı da olabilir. Bu nedenle, geniz eti büyümelerinde hastanın kişisel özellikleri ve altta yatan duruma bağlı olarak tedavi uygulanması icap eder.

Geniz Eti Büyümesi Nasıl Gelişir?
Geniz eti, bünyesinde bilhassa viral enfeksiyonlarla mücadelede mühim görevler icra eden lenfositleri barındıran, hususi bir lenfoid dokudur. Burun ve ağız boşluğunda benzer nitelikte altı adet lenfoid doku bulunur. Waldeyer halkası olarak adlandırılan bu doku; dış ortamdan vücuda temel giriş noktaları olan burun ve ağız bölgelerini mikroorganizmalardan korumakla görevlidir. Waldeyer halkasını; adenoid (geniz eti), iki bademcik, iki adet tubal tonsil (östaki borusunun girişinde bulunur) ve bir tane lingual tonsil (dil kökünde bulunur) oluşturur.

Geniz etinin de yer aldığı Waldeyer halkasını oluşturan dokular, yabancı maddelere ve mikroorganizmalara bağışıklık yanıtı oluşturarak gelişme gösterir. Bu gelişme reaksiyonu enfeksiyon süresince devam edebilir. Sağlıklı kişilerde doğumda mevcud geniz eti dokusu, 5 yaşına kadar büyümeye devam eder. 7 yaş itibariyle küçülmeye süregelen doku, yetişkinlik döneminde çok küçülür.

Özellikle küçük çocuklarda, hayatın erken döneminde viral etkenlerle ilk kere karşılaşıldığı yada yoğun viral enfeksiyon meydana geldiği için bu dokular daha büyük olma eğilimindedir. Benzer nedenlerle ortaya çıkan büyüme uzun süre devam edebilir. Bazı durumlarda ise başta adenoid ve bademcikler olmak suretiyle, dokular doğuştan büyük boyutlu gelişebilir. Yine alerjik bünyeye haiz kişilerde geniz eti alerjik reaksiyona bağlı büyüyebilir ve uzun zaman bu biçimde kalabilir.

Büyüyen geniz eti, eğer teneffüs yolunu daraltıyorsa ve uzun dönemde muhtelif şikâyetlere yol açıyorsa, tedavi gerektirebilir. Burada önemli olan nokta, geniz etinin klinik olarak ne ölçüde soruna niçin olduğu, geniz etinin küçültülmesi kararı hastanın ne kadar fayda göreceği ve tedavisiz takipte geniz etinin küçülme ihtimalinin olup olmadığıdır. Bu bakımdan her geniz eti büyümesinde tedavi verilmediği şeklinde, geniz eti yaklaşımlarında tedavi her zaman cerrahi olmayabilir. Bu anlamda, hastanın tedavi açısından uzman bir doktor tarafından değerlendirilmesi son derece önemlidir.

Geniz Eti Büyümesi Neden Olur?
Geniz eti dokusu bağışıklık sistemi elemanlarıyla dolu olduğu için, büyümesinde müessir olan sebepler çoğunlukla bu hücreleri harekete geçiren durumlardır. Aşağıdaki durumlar geniz etinde büyümeye neden olan nedenler olarak özetlenebilir:

Enfeksiyonlar: Her türlü viral veya bakteriyel enfeksiyon varlığında, bağışıklık yanıtına bağlı olarak geniz etinde gelişme görülebilir.

Alerji: Özellikle alerjik rinit şeklinde burun boşluğu ve genizde yaygın alerjik reaksiyonun ortaya çıkmış olduğu durumlarda geniz etinde gelişme gelişebilir.

Genetik: Birinci aşama akrabalarında geniz eti büyümesi olan kişilerde, doğuştan büyük geniz eti meydana gelebilir.

Kimyasallara maruz kalmak: Sigara dumanı ve pis hava benzer biçimde geniz etini tahriş edebilecek kimyasalların solunumunda, reaksiyon olarak geniz eti büyüyebilir.

Kanser: Geniz etini tutan lenfoma yada nazofarenks (üst yutak) kanserlerinde geniz eti tümöral büyüme izah edebilir.

Geniz Eti Büyümesi Belirtileri Nelerdir?
Geniz eti büyümesi; sıklıkla burun boşluğu ile ağız ve gırtlak bölgesini bağlayan genizdeki hava pasajında daralmaya neden olarak, bununla ilgili şikâyetlerin gelişmesine yol açar. Bu bağlamda, geniz eti büyümelerinde aşağıdaki emareler görülebilir:

Burun tıkanıklığı
Burun ve geniz akıntısı
Kulak ağrısı, işitme kaybı, kulakta dolgunluk gibi kulakla alakalı sorunlar
Horlama veya uyku apnesi
Ağız açık uyuma
Ağız kuruluğu ve buna bağlı olarak yayılan diş çürükleri
Çocukluk döneminde ağız ve burun anatomisinin büyüme bozuklukları
Boğaz ağrısı
Boğazda şişlik
Yutma güçlüğü
Geniz Eti Büyümesi Tedavisinde Neler Yapılır?
Geniz eti büyümelerinde tedavi sonucu çoğunlukla hastanın şahsi özelliklerine ve altta yatan sebebe bağlı olarak alınır. Fizik muayene, lüzumlu tetkikler ve görüntüleme yöntemleri ile elde edilmiş veriler doğrultusunda hastaya uygun tedavi planlanır.

Özellikle küçük çocuklarda geniz eti büyümesi viral enfeksiyonlar sebebiyle gelişebildiğinden, enfeksiyon etkisiyle kızarıp büyüyen geniz etlerinde takip kararı alınabilir. Takip esnasında enfeksiyonun iyileşmesi ile geniz eti boyutunda normale dönme gözlenen hastalarda ek bir tedaviye gerek kalmamıştır. Adenoid dokusunun ilerleyen yaşla beraber küçülmesi beklenir.

Bununla beraber, günlük hayatta ciddi negatif etkilere maruz kalan, solunum problemleri yaşayan yada şiddetli belirtiler gösteren hastalara öncelikli olarak steroid içerikli burun spreyleri reçete edilebilir. Nazal steroidler ile geniz etinin küçültülmesi ve semptomatik iyileşme hedeflenir.

İlaç tedavisine rağmen klinik iyileşme sağlanamayan olaylarda ise cerrahi yönteme başvurulabilir. Adenoidektomi ismi verilen geniz eti alınması işlemi, sadece çeşitli koşulları elde eden hastalarda uygulanır. Bu koşullar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Kronik burun tıkanıklığı veya solunum zorluğu yaşayan hastalar
6 ay içinde; birbirinde ayrı, dörtten fazla adenoid iltihaplanması geçiren hastalar
Tekrarlayan sinüzit veya orta kulak iltihabı geçiren hastalar
Uyku apnesi olanlar
Solunum zorluğuna bağlı ağızdan nefes alma sonucu, çeşitli dental sorunlar yada ağız inkişaf sorunları yaşayan kişiler
Beslenme veya konuşma bozuklukları olanlar
Geniz etinde kanser şüphesi görülen hastalar
Geniz eti alınması işlemine, lüzumlu görüldüğü takdirde, bademciklerin alınması (tonsillektomi) işlemi de eklenebilir. Bademcikler geniz etine benzer halde ve koşullarda gelişme gösterebildiğinden, lüzumlu görülen durumlarda geniz eti ve bademciklerin tek bir ameliyatla beraber alınması faydalı olabilir.

Bu ameliyat; genel anestezi altında, burun içerisinden kapalı olarak yapılan, kısa süreli bir işlemdir. Genellikle mühim bir komplikasyona yol açmamaktadır. Bununla birlikte, cerrahi sonrası kısa süreli boğaz ağrısı, hafif kanama, kulak ağrısı ve burun tıkanıklığı görülebilir. Ameliyat sonrası dönemde tabip, bölgeyi enfeksiyondan korumak amacıyla antibiyotik ve hastanın şikâyetlerini dindirmek için ağrı kesici ilaç reçete edebilir. Bu dönemde, kanama ve ödem şikâyetlerinin azaltılması için soğuk meşrubat ve gıdaların tüketilmesi öneri edilebilir. Kanamayı tetiklememesi adına sıcak içecek ve gıdalar tüketilmemelidir.